Oruç ve Açlığın Hikmeti: Nefsin Terbiyesi ve Kalbin Aydınlığı

Oruç, sadece mideyi terbiye eden bir ibadet değildir. Oruç, insana sabrı öğretir. Oruç, insanın kendiyle yüzleştiği, nefsine “dur” diyebildiği bir imtihandır. Kimi der ki: “Aç ve susuz kalmakla ne olur ki? Bu mudur ibadet?” Ama bilmez ki oruç, sadece bedeni değil, ruhu da aç bırakır. Dünyaya doymuş bir bedenin, ahiretle tanışma zamanıdır oruç.

Oruç, yemeden içmeden kesilmenin çok ötesindedir. Bu bir ruhi arınmadır. Tefekkürün, şükrün, sabrın ete kemiğe bürünmüş halidir.

Her Şeyin Bir Kapısı Vardır, İbadetlerin Kapısı Oruçtur

Resûlullah Efendimiz’in (s.a.v) şu mübarek sözü ne kadar da anlamlıdır:

“Her şeyin bir kapısı vardır. İbadetlerin kapısı ise oruçtur.”

(İbn Mübarek)

İbadetler dünyasına adım atmak isteyen bir kalp, oruçla başlar arınmaya. Nefsin en güçlü arzusu yemektir. Oruç, bu arzuya diz çöktürür. Aç kalmakla sadece mide susmaz, dil susar, göz susar, kalp durulur. İnsan dinginleşir, dinginleştikçe derinleşir.

Açlık Kalbi Aydınlatır, Nefsi Ehlileştirir

Oruç, bedenin zekâtıdır. Açlık, kalbin gözünü açar. Hadis-i şeriflerde şöyle buyrulmuştur:

“Aç duranın idraki artar, zekâsı açılır.”

(İmam Gazali)

“Az yiyenin içi nurla dolar. Allah, az yiyip içen, bedeni hafif olan mümini sever.”

(Deylemî)

Çok yemek, kalbi perdeler. Kalp, gafletle örtülür. Aç kalan insan ise hassaslaşır. Gönlü yumuşar, sesi dua olur. Doymayan bir mide, gözleri doyurmaz. Ama açlık, gözü haramdan uzaklaştırır. Aç kalan kimse, açın hâlini anlar. Şefkat uyanır, merhamet artar.

Oruç, Nefisle Yapılan Sessiz Bir Cihaddır

İnsan içindeki arzularla savaşır. Oruç bu savaşta kalkan olur. Her günahın bir çıkış noktası vardır; çoğu, tıka basa dolu bir mideyle başlar. Açlık ise şeytanın yollarını kapatır.

“Şeytan, insanın damarlarında kan gibi dolaşır. Açlıkla onun yollarını daraltın.”

(İhya)

Oruç, nefsin dizginidir. Tok olan, çoğu zaman kalbini duymaz. Aç kalan ise kendini bulur. Açlık, kalbi uyanık tutar. İnsan her şeyi daha derinden hisseder. Dua ederken, bir başka yanar içi. Gözyaşı daha kolay dökülür. Çünkü oruç, insanı Allah’a yaklaştıran bir merdivendir.

Sınav Günlerinde Oruç Tutmamak mı?

Bazıları, “Açken kafa çalışmaz” der. Ama açlık zekâyı açar, düşünceyi derinleştirir. Tokluk, uyku getirir. Uyku, rehaveti çağırır. Çok yemek zihni bulandırır, unutkanlık yapar.

“Oruç tutun ki sıhhat bulasınız.”

(Taberânî)

İmtihana tok girmemek bir tavsiye ise, oruçla girmek Allah’ın emridir. İnsanı yaratan, onun neyle güçleneceğini de en iyi bilendir. Oruçlu kimsenin duası makbuldür. Zihni berrak, kalbi berrak olur. Rabbimiz oruçlunun yardımcısıdır.

Kalbin Yumuşaması Açlıkla Başlar

Çok yiyen, gaflete dalar. Göz gördüğünü göremez, kulak işittiğini duyamaz. Kalp, Allah’ın nurundan uzaklaşır. Ama aç kalan, kalbinin sesini işitir. Açlık, bir nevi kalbin dili olur.

“Tokluk, kalbi öldürür; açlık ise hikmeti diriltir.”

(İmam Gazalî)

Bayezid-i Bistamî ne güzel söyler:

“Ne zaman aç kaldıysam, kalbim hikmetle doldu.”

İşte oruç, kalbi hikmetle doldurur. Az yemekle hikmet konuşur, çok yemekle gaflet susar.

Oruç, İnsan Kalbine İnen İlahi Bir Dokunuştur

Oruçlu iken insan kendini farklı hisseder. Sabah niyet ederken “Ya Rabbi, bugün senin rızan için nefsimi tutuyorum” demek, aslında hayatına yön vermektir. Nefsin susmasını istemektir. Gün boyu aç kalmak, nefsin gücünü kırar. Akşam olduğunda bir hurmayla orucu açarken kalpte bir huzur olur.

İşte bu huzur, yalnız Allah’ın ihsan edebileceği bir hediyedir. Oruç, bu hediyeye erişmenin adıdır.

Son Söz: Oruç, Allah’a Uzanan Sessiz Bir Duadır

Oruç, kalbin sessizce "Ben buradayım Rabbim" demesidir. Açlık, nefsin konuşmayı bıraktığı, ruhun yükseldiği bir andır. Bu yüzden oruç bir sabır değil, bir teslimiyettir. Kendini Allah’a adamanın, dünya nimetlerine ara verip ilahi huzura yönelmenin adıdır.

Unutma ki, bir hurma ile iftar açmak, nice kalbin kapılarını aralayabilir. Çünkü oruçla Allah’a yürüyen, gerçek manada kalbine yürür.